Toen in 1719 het boek ‘Robinson Crusoe’ van Daniel Defoe werd gepubliceerd was het meteen een succes. In deze ‘eerste Engelse roman’ haakte Defoe in bij de belangstelling voor het lot dat Alexander Selkirk amper 10 jaar voordien trof. Deze was alleen achtergebleven op een onbewoond eiland en had daar meer dan 4 jaar overleefd. Het was een verhaal dat tot ieders verbeelding sprak: hoe kan iemand in die omstandigheden overleven? Robinson/Selkirk werd de praktische held van het begin van een tijdperk gedomineerd door wetenschap, techniek en kennis.

Tot op heden heeft het boek zijn status van reis- en avonturenverhaal behouden. Maar het is veel meer dan dat. Het graaft diep in de gevoelens en gedachten van de op het eerste gezicht ongelukkige enkeling. We zien een Robinson die nadenkt over zichzelf, over de maatschappij, over zijn relatie met God en de natuur en over het leven in maatschappelijk verband. Door het vertelvermogen van Defoe leven we hierin met hem mee.

Over de thema’s die Defoe verwerkte in een spannend verhaal hadden filosofen als Thomas Hobbes, John Locke, Adam Smith en Jean Jacques Rousseau ook gereflecteerd. Behoedt hard werken, zelfredzaamheid en zelfbehoud ons voor de angst voor het onbekende? Waar vinden we geluk? Hoe verhouden vrijheid en gelijkheid zich ten opzichte van verantwoordelijkheid en de wens om vreedzaam in gemeenschap te leven? Is de nood aan een religieuze verklaring van ons bestaan tegengesteld aan de zoektocht naar een seculiere rationaliteit?

Ideeën en vragen die we goed kennen, want het zijn ook de onze. Net dat maakt ‘Robinson Crusoe’ zo boeiend, interessant en aantrekkelijk.